Een beetje memmeren over de letter Mem
Een post in het kader van de strijd tegen borstkanker
Dit is een artikel uit een artikelenreeks naar aanleiding van het VRT-programma ‘Alles in de strijd’ tegen borstkanker. De andere artikels vind je via deze links: artikel 1,artikel 3 en artikel 4.
Laten we het vandaag eens over een ander woord voor borsten hebben: memmen. Of is het mammen? Nu ik toch aan leuteren of memmen ben in kader van de week tegen borstkanker, kunnen we er maar mee door gaan.
Het Latijnse woord mamilla zit er misschien voor iets tussen dat we over "memmen" spreken? Mamilla betekent 'mijn lieveling` of `borsten. Vrouwelijke borsten hebben alle zoogdieren lief, want zo voorziet de natuur toch dat iedereen als klein, hulpeloos wezen wordt gevoed. Alle zoogdieren die met moedermelk worden gevoegd, worden in het Engels mammals genoemd. Wij behoren als diersoort overigens tot de placental mammals. Ik gebruik bewust het woord diersoort, want als we eens rond ons kijken in de wereld, lijkt ons gedrag eerder op een dierlijk gedrag dan op een humaan gedrag. Maar komt memmen dan van mammals?
Nu ja, memme betekent gewoon moeder, dus misschien komt het woord gewoon hiervan. Dat het belangrijkste kenmerk van een moeder dan dezelfde naam krijgt, hoeft niet te verwonderen. Tegen mijn meter die in Oost-Vlaanderen woonde, zei ik als klein kind mémé, wist ik toen veel dat ik naar haar boezem verwees.
Dat mama, memme dan ook de naam geworden is van het onderdeel van zijn of haar moeder die de baby nodig had om te kunnen drinken, is een logische spraakontwikkeling. Het woord mamma (Latijn, Italiaans), maman (Frans), mammy (Engels) of mamart (Spaans) komt ook universeel voor. Alleen de Duitse baby's vinden het drinken van moedermelk blijkbaar een heel karwei, want ze spreken van Mutter, Mutti (moeten?).
De Hebreeuwse letter Mem
Maar laten we nog eens terugkeren naar het Hebreeuwse alfabet, want daar heb je ook een letter mem. Dit is de letter M.
De mem is de dertiende letter. Ach, daar heb je mijn geliefd getal dertien terug. Het getal dat verbonden is met het dorp waar ik woon op een merkwaardige manier. Dertien verwijst naar de liefde (het stokje van de één en de twee glooiingen van de drie, gebruik zelf je fantasie), je vraagt je af of het daarom een ongeluksgetal is. In gematria in het Hebreeuws is de getalwaarde van het woord achava (liefde) ook dertien. Bovendien verwijst dertien naar een vrouw die alom bekend is als de vrouw die niet de aandacht kreeg die ze verdiende: Maria-Magdalena, de dertiende apostel.
De dertiende letter van het alfabet is ook de M, van Maria. Maar zo kan ik nog eventjes doorgaan. Dus de Hebreeuwse mem verwijst naar de vrouw. De mem is dan wel de dertiende letter van het Hebreeuwse alfabet, meer heeft ook een getalwaarde gekregen (de Hebreeuwse letter zijn gelijk aan getallen, net zoals in het Griekse en Romeinse alfabet) en deze is 40. Ook dat is geen toeval: een zwangerschap duurt 40 weken.
Mem en water
De vorm van de letter mem lijkt op een golf van water. De vorm van de letter M is gelijk aan water, zouden we daarom in het Frans spreken over la mer (zee), dat klankmatig hetzelfde is als la mère (de moeder). In het geval van ons woord memmen zal de baby hopen dat er een golf moedermelk uitkomt: water zal hij of zij al heel zijn leven moeten drinken.
In het Joods mysticisme verwijst mem dan ook naar water of mayim, de bron van de Torah. Hier gaat het over de bron van wijsheid, de oceaan van kennis. Mem kan ook de betekenis naties, mensen, talen of tongen (denk aan de tongen boven de hoofden bij Pinksteren die ook verwijzen naar wijsheid). Merkwaardig dan dat memmen ook leuteren betekent, als je met wijze kennis zou spreken volgens de Joodse mystiek als je dezelfde klank uitstoot: mem.
Of je volkeren en naties krijgt, dat hangt er natuurlijk vanaf hoeveel kinderen er zijn die gevoed moeten worden door hun moeder. Dus zelfs deze betekenis is gelinkt aan memmen.
De twee vormen van Mem
De letter mem had twee vormen: de open vorm die de geopenbaarde waarheid van God vertegenwoordigt en een gesloten versie die de verborgen waarheid van God vertegenwoordigt. Als de vrouwen die deelnemen in het programma Alles in de strijd dus hun - het spijt me dames voor het volgende oneerbiedig woord, maar het past in dit artikel - 'memmen' tonen, dan gaat het wellicht om de open letter mem die gebruikt wordt en niet de gesloten versie.
In de Torah, Isaiah 9:6-7 verwijst een gesloten letter mem overigens naar de komst van de Messias. Er staat geschreven: "Voor ons wordt er een kind geboren, aan ons is een zoon gegeven: en de heerschappij zal rusten op zijn schouders…" Een verwijzing naar Jezus die door Maria zal worden gevoed.
De minne
Dat wie geen moedermelk had of zich te min vond om zelf zijn kind te voeden, liet dit over.aan een min, minne, minnemoer, zuugminne. Taalkundig heeft dit ook enige gelijkenis met mem, maar de -e is vervangen door een -i en de laatste -m is verdwenen. Minne verwijst dan ook naar de liefde, denk maar aan het Minnewater in Brugge: liefde moet immers stromen als water, soms als kabbelend beekje, maar soms een woeste, stromende rivier. Afkomstig uit het Oud-Duits: minna, waarop ook het Engelse mind (geest), het Ijslandse minne (herinneren, herdenken) zou afkomstig zijn.
Eén van de liedjes waarop de vrouwen zullen strippen, is Free your mind van En Vogue. Het kon dus niet gepaster zijn, omdat onze geest toch ook een link heeft met de liefde en de zogende minne. Ik zou wel Free your mind geen minnelied noemen. Alhoewel het refrein wel uitdrukkelijk verwijst naar de letter M: “Mmm-dah, mmm-dah, mmm-dah, mmm-dah”. Nu ja voor een groep die En Vogue heet, wat betekent in zwang zijn, leunt dit dicht aan bij zwanger zijn, dus dan moet je je voorbereiden op het voeden van een kind.
In West-Vlaanderen spreken we soms over een maarte, maar dit is eerder een kinderoppas en geen zoogster zoals een minne. Een minne had maar beter een grote memmezak of een grote beha als ze ging gaan solliciteren voor de job. Nochtans lijkt de uitdrukking min of meer er eerder op te wijzen dat het niet altijd zo goed gesteld is met de volheid van de boezem van de min: zeggen we daarom dat het een beetje minder is,dat iets te min is? Nee, laten we het gewoon omkeren: bij een min mindert er iets als ze haar werk doet, waardoor haar boezem toch een beetje geminderd is.
Maar laat ik maar stoppen met memmen. Dit heeft al lang genoeg geduurd. Misschien moet ik gewoon eens op reis gaan naar bijv. Memmert in Friesland.
Ik denk dat de vrouwen die deelnemen aan Alles in de strijd zich gisteren voor hun optreden enigszins een memmeltrut, memmetrut, memmetrutje hebben gevoeld: een vrouw die overal bezwaren in ziet en overal tegen op ziet. Zoals het verwijderen van hun memmemantel of memmemuts. Je zou voor minder je een memmetrut voelen.
P.S.: voor de dames, ik bewonder jullie initiatief, chapeau, vergeef mij mijn literaire vulgariteiten op dit artikel en het uitmelken van de synoniemen op het woord borsten. O ja, al wie vrouw is: kijk eens naar je "memmen" en onderzoek ze om er op tijd bij te zijn bij borstkanker: noem het mem-time.
Wil je iets delen, dan kan dit in de commentaar hieronder.
Bronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Mem
https://www.woorden.org/woord/memme
https://www.britannica.com/animal/mammal
The Letter Mem - https://www.hebrew4christians.com/Grammar/Unit_One/Aleph-Bet/Mem/mem.html
https://www.encyclo.nl/begrip/memme
https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/3150/geschiedenis
https://etymologiebank.nl/trefwoord/min2
https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/search?definition%5Bq%5D=memmezak&commit=Zoek